Ραγκαβής

Επώνυμο παλιάς βυζαντινής οικογένειας, από την οποία καταγόταν και ο αυτοκράτορας Μιχαήλ A’ ο Ραγκαβές. Άλλα σημαντικά μέλη της οικογένειας αυτής ήταν: 1. Αλέξανδρος-Ρίζος (Κωνσταντινούπολη 1809 – Αθήνα 1892). Ποιητής, συγγραφέας, πανεπιστημιακός καθηγητής, πολιτικός. Υπήρξε από τους πολυπράγμονες λογίους του περασμένου αιώνα, οι οποίοι φιλοδόξησαν να καλύψουν με τη δραστηριότητά τους τα πολλαπλά κενά της πολιτικής και πνευματικής ζωής του νεοσύστατου ελληνικού κράτους. Ο Παλαμάς είχε απαριθμήσει γραφικά κάποτε μερικές από τις ιδιότητες του Ρ., τον οποίο ευνόησαν, στη δημιουργία της λαμπρής σταδιοδρομίας του, η φαναριώτικη καταγωγή και η ευρωπαϊκή καλλιέργειά του (είχε ταξιδέψει στις Παραδουνάβιες ηγεμονίες, στη Ρωσία, στη Γερμανία, όπου φοίτησε σε στρατιωτική ακαδημία και όταν κατέβηκε στην Ελλάδα ήταν αξιωματικός, στην Αμερική, όπου υπηρέτησε ως πρέσβης στην Ουάσινγκτον). «Διέπρεψεν, έγραψε ο Παλαμάς, ως υπουργός, ως διπλωμάτης, ως αρχαιολόγος, ως διδάσκαλος, ως διαμορφωτής της σχολικής εκπαίδευσης, ως συγγραφέας διδακτικών βιβλίων παντοίας ύλης, ως μεταφραστής, ως δημοσιογράφος, ως ευρυμαθέστατος λόγιος, ως χαλκέντερος εργάτης, ως αγχινούστατος και διαλεκτικότατος ανήρ, ως... αλαταποθηκάριος γνησιότατου άλατος ευφυολογημάτων». Το 1837 δημοσιεύτηκε ο πρώτος τόμος ποιημάτων του, το 1840 ακολούθησε ο δεύτερος· ήταν δυο βιβλία τα οποία, με την ποικιλία του περιεχομένου τους, εξέφραζαν την άπληστη επιθυμία του Ρ. να εκφραστεί σε όλα τα είδη, με κάθε τρόπο. Υπάρχουν εκεί αισθητικά και φιλολογικά δοκίμια, ένα πεντάπρακτο δράμα, μεταφράσεις, ποιήματα ποικίλα. Η λογοτεχνική και συγγραφική αυτή πολυμέρεια γίνεται ακόμα πιο αισθητή στη μεταγενέστερη συγκεντρωτική σειρά (από 19 τόμους!) των «φιλολογικών απάντων» του Ρ., όπου, εξάλλου, παρακολουθούμε και τη βαθμιαία αποδέσμευσή του από την επίδραση του γερμανικού ρομαντισμού, ο οποίος τον είχε φέρει κοντά στη δημοτική ποίηση, και τη μεταστροφή του προς μια κλασικίζουσα καθαρεύουσα ποίηση (από την οποία παραμένουν και σήμερα γνωστά τα πολύστροφα ποιήματα Διονύσου πλους και Γοργός ιέραξ). Αλλά ο Ρ. ήταν και θεατρικός συγγραφέας: στα δράματά του, που σήμερα έχουν λησμονηθεί (με εξαίρεση ίσως την κωμωδία Του Κουτρούλη ο γάμος), ο Παλαμάς επισήμαινε ένα στοιχείο, χαρακτηριστικό της εποχής της δημιουργίας τους: έχουν μια «ρητορική ευφράδεια», η οποία απηχεί τη λαχτάρα για έκφραση ενός λαού, που πριν από λίγο καιρό είχε αποκτήσει την ελευθερία του. Ο Ρ. είναι μέσα στα δράματα του, κατά την πετυχημένη έκφραση του Παλαμά, «μανιώδης διά συνταγματικάς ελευθερίας, ονειροπολών συνελεύσεις και βουλάς και χανόμενος διά συζήτησιν». Ο Ρ., παρά την αρχαΐζουσα καθαρεύουσά του, δέσποσε μιαν εποχή στα νεοελληνικά γράμματα. 2. Ανδρόνικος (1625 – 1717). Σπούδασε στη Μεγάλη του Γένους Σχολή και μπήκε στην υπηρεσία της Εκκλησίας. Διετέλεσε διαδοχικά εκκλησιάρχης, πρωτοκανονάρης, πρωτόδικος, μέγας εκκλησιάρχης, μέγας ρήτορας και μέγας χαρτοφύλακας. Παντρεύτηκε την κόρη του ηγεμόνα της Μολδοβλαχίας Ελένη. 3. Γεώργιος. Γιος του προηγούμενου. Ασχολήθηκε με μεταφράσεις στην ελληνική διάφορων ξένων λογοτεχνών. 4. Ευγένιος-Ρίζος (Aγγλία, 1850- ;). Αδελφός του προηγούμενου. Κατετάγη στον στρατό και έφτασε μέχρι τον βαθμό του συνταγματάρχη του ιππικού. Στη συγγραφική του δραστηριότητα, ο Ρ. ακολούθησε τη γλωσσική παράδοση της οικογένειας του. Έγραψε έργα γενεαλογίας και οικοσημολογίας. 5. Ιάκωβος (1779 – 1855). Στη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, ο Ρ. βρισκόταν στην Οδυσσό, κατέβηκε όμως στην ελεύθερη Ελλάδα μόλις διορίστηκε Κυβερνήτης ο Ιω. Καποδίστριας. Έγραψε τρίτομο τοπογραφικό και ιστορικοαρχαιολογικό έργο με τον τίτλο Ελληνικά και μετάφρασε την Αινειάδα του Βιργίλιου καθώς επίσης δράματα του Βολταίρου και του Ρακίνα. Ο Ιάκωβος Ρ. πέθανε στην Αθήνα. 6. Ιάκωβος-Ρίζος (1770 – 1855). Διετέλεσε μέγας ποστέλνικος Βλαχίας. Μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και, μετά την έκρηξη της Επανάστασης στην Ελλάδα, αναγκάστηκε να καταφύγει στην Οδυσσό. Από εκεί κατέβηκε στην Ελλάδα μετά τον διορισμό του Ιω. Καποδίστρια ως Κυβερνήτη. Ο I.-Ρ.Ρ. είχε ιδιαίτερη επίδοση στα γράμματα και θεωρείται σημαντικός λόγιος της εποχής του. Φιλοτέχνησε επίσης διάφορες μεταφράσεις, μεταξύ των οποίων και της Αινειάδας του Βιργίλιου καθώς και έργων του Ρακίνα και του Βολτέρου. Έγραψε άλλωστε και ο ίδιος θεατρικά δράματα. Αξιόλογο είναι το τρίτομο αρχαιολογικό και τοπογραφικό σύγγραμμά του με τον τίτλο Ελληνικά. 7. Κλέων-Ρίζος (1842 – 1917). Λόγιος και διπλωμάτης, γιος του προηγούμενου. Σπούδασε πολιτικές επιστήμες στη Γερμανία και διορίστηκε στο διπλωματικό σώμα. Υπηρέτησε ως γραμματέας πρεσβείας στη Βιέννη, στην Πετρούπολη και στην Ουάσινγκτον, την εποχή που ήταν διαπιστευμένος πρεσβευτής εκεί ο πατέρας του. Ο Ρ. διατέλεσε επίσης διπλωματικός αντιπρόσωπος στο Βουκουρέστι και στην Αίγυπτο, και πρεσβευτής στη Σόφια, στην Πετρούπολη και στο Βερολίνο. Ακολούθησε τις γλωσσικές αντιλήψεις του πατέρα του και καλλιέργησε κυρίως το ιστορικό δράμα. Έγραψε πολλά έργα από τα οποία τα κυριότερα τιτλοφορούνται Άλγη, Ιουλιανός ο Παραβάτης, Οι Ίσαυροι, Ο Ηράκλειος και Η δούκισσα των Αθηνών. 8. Μανουήλ (1665 – 1745). Γιος του προηγούμενου. Λεγόταν και Λαμπρινός. Διετέλεσε μέγας μπάνος Βλαχίας. 9. Παύλος ο λεγόμενος Ξηροποταμινός, γιος του Φλαβιανού του Θεοφύλακτου. Ίδρυσε στον Άθω τη μονή του Ξηροποτάμου, της οποίας διετέλεσε ηγούμενος (928). O λόγιος, θεατρικός συγγραφέας και διπλωμάτης Κλέων - Ρίζος Ραγκαβής. Ο ποιητής, συγγραφέας, πανεπιστημιακός καθηγητής και πολιτικός Αλέξανδρος - Ρίζος Ραγκαβής.